Alternatywny system komunikacji grupowej

Patykos

Czyli specjalnie spreparowana wersja dla studentów zaocznych ;]
Ubolewam, ale niestety nie na wszystkie pytania znajdziecie tu odpowiedzi...

Enjoy ;]

1. Podaj definicję znaku i wskaż, z jakich elementów zbudowany jest znak językowy.
ZNAK- może nim być każdy element rzeczywistości, który jest nośnikiem pewnej dodatkowej treści, czyli informuje nas o czymś, czego bezpośrednio nie ma w tym elemencie rzeczywistości. (szersza definicja)

ZNAK- jest to stan rzeczy spowodowany przez człowieka po to, by według przyjętej konwencji znaczeniowej wiązać z tym stanem myśli o określonej treści. Celem wytworzenia znaku przez twórcę jest intencja komunikacji z jednym lub wieloma odbiorcami tego znaku.
Znak to pewien przedmiot innego rodzaju niż ten, do którego się odnosi. Znak kieruje uwagę na element oznaczony, sam pełni tylko funkcję przekazania tej uwagi. (węższa definicja)

ZNAK (szersze rozumienie terminu)- symbol, sygnał, indeks, oznaka......
(przedmiot, cecha, zdarzenie, zjawisko, zachowanie przekazujące określoną informację)

ZNAK (węższe rozumienie terminu)- to dostrzegalny obiekt, czynność lub układ rzeczy, spowodowany celowo i świadomie przez istotę ludzką w oparciu o zwyczajowo ukształtowane reguły wiązania z tym obiektem określonej treści.
W wąskim rozumieniu znak charakteryzuje się następującymi właściwościami:
· to zjawisko humanistyczne (właściwe tylko człowiekowi)
· znak to skonwencjonalizowana czynność kulturowa ( na mocy ustalonej umowy społecznej nadawca i odbiorca interpretują znak w ten sam sposób- to warunek skutecznej komunikacji)
· obiekt intencjonalny (nadawca używa znaków świadomie i celowo z nastawieniem na zinterpretowanie znaku przez odbiorcę)
· posiada substrat materialny (trwały lub chwilowy-dźwięk, zapis, światło, gest...)

ZNAK JĘZYKOWY ma charakter binarny (dwudzielny) i złożony jest ze strony oznaczającej (signifiant) i strony oznaczanej (signifie)
Signifiant- strona formalna (znacząca) znaku językowego
Signifie- strona pojęciowa znaku językowego

2. Zdefiniuj pojęcie „oznaka” i wyjaśnij, na czym polega różnica między znakami a oznakami.
OZNAKA=Sympton (czyli znak naturalny jednostronny) powstaje samoistnie w określonym stanie rzeczy czy zdarzeniu- jest elementem współwystępującym z danym stanem rzeczy, tzn. skorelowanym lub powiązanym związkiem przyczynowo skutkowym ze zjawiskiem poprzedzającym i kieruje w jego stronę myśli- spaliny kojarzą się z jadącym samochodem, dym z palącym się ogniem.
Z oznaką nie wiążą się żadne funkcje znakotwórcze.

O oznace mówimy, gdy ma miejsce:
· spostrzeżenie czegoś przez kogoś
· wysnucie pewnego wniosku
· ...na temat tego, co wystąpiło, a czego bezpośrednio nie można dostrzec...
· ....w oparciu o zgromadzone doświadczenie i wiedzę o związkach przyczynowo-skutkowych panujących w świecie
· brak nadawcy, brak intencji

ZNAK OZNAKA
· występuje nadawca i odbiorca, brak nadawcy,
· spowodowany celowo i świadomie przez człowieka, brak intencji, powstaje samoistnie,
· interpretacja znaków odbywa się w oparciu o odczytywanie oznak odbywa się na
umowę społeczną podstawie wiedzy o zależnościach
przyczynowo-skutkowych

5) Semiotyka to nauka, której przedmiotem są wszystkie systemy znakowe wytworzone przez ludzi. Jej dziedzinami są semantyka, syntaktyka (składnia) i pragmatyka. Przedmiotem badań semantyki są relacje pomiędzy znakami a przedmiotami, do których się one odnoszą. Semantyka zajmuje się badaniem znaczenia słów, czyli interpretacją znaków oraz interpretacją zdań i wyrażeń języka. Przedmiotem badań składni są zasady na jakich wyrazy łączone są w dłuższe wypowiedzi, zwłaszcza zdania i ich równoważniki. Zajmuje się relacjami między poszczególnymi elementami składowymi zdań, a także relacjami międzyzdaniowymi w obrębie dłuższego tekstu. Przedmiotem badań pragmatyki są kwestie stosunków między znakami słownymi a interpretatorami (ludźmi je wypowiadającymi lub słuchającymi), które zachodzą w procesie komunikacji słownej. Inaczej mówiąc, pragmatyka bada sposoby posługiwania się mową przez ludzi (w szczególności rozumienie i interpretowanie wypowiedzi w zależności od kontekstu), a także mechanizmy niejawnego przekazywania i uzyskiwania informacji przez wypowiedź oraz mechanizmy jej rozumienia.

6) Omów la langue i la parole jako komplementarne aspekty zjawisk językowych/ Omów kompetencję i performancję jako komplementarne aspekty zjawisk językowych.
Zarówno la langue jak i la parole są kmplementarnymi zjawiskami językowymi, gdyż wzajemnie się uzupełniają tworząc la langage.
La langue to system znaków służących do porozumiewania się miedzy sobą członków danej społeczności, innymi słowy język. Natomiast la parole to indywidualny proces realizacji języka, czyli mówienie. Langue i parole są od siebie nieodłączne. Rozróżnienia na langue i parole dokonał Ferdynand de Saussure. Jest to struktualistyczna koncepcja języka.
Noam Chomsky, amerykański profesor czeskiego pochodzenia (Cambridge, USA) stworzył teorię transformacyjno-generatywną. Chodziło w niej głównie o odkrycie reguł gramatycznych rządzących budową zdań, a w szczególności o odkrycie, w jaki sposób ludzie mający do dyspozycji skończony zasób środków lingwistycznych mogą tworzyć i rozumieć nieskończony zbiór dobrze ukształtowanych gramatycznych zdań. Chomsky rozróżnia kompetencje (competence) i performancje (performance), analogicznie do zestawienia langue i parole. Kompetencja to nieuświadamiana wiedza mówiących/słuchających o swoim języku, to znajomość języka pozwalająca na wypowiadanie i rozumienie coraz to nowych zdań, na odróżnianie zdań gramatycznie poprawnych od niegramatycznych. Performancja (wykonanie) to faktyczne użycie języka w konkretnej sytuacji. Zależy od kompetencji językowej , lecz nie jest przez nią zdeterminowana. Wpływ na językowe wykonanie mogą mieć bowiem również takie czynniki jak : pamięć, stan psychiczny w momencie mówienia itp. – właśnie dlatego użytkownicy języka popełniają błędy, nawet jeśli znają swój język dobrze.

7) Na czym polegają relacje syntagmatyczne i paradygmatyczne zachodzące między jednostkami językowymi?
paradygmatyczne- relacje między elementami w systemie językowym, które mogą występować w tym samym lub podobnym kontekście( związki in absentia)

syntagmatyczne- relacje między elementami w wyrażeniach językowych, zależne od elementów sąsiednich ( in praesentia)
Np.
r-
l- ama
m-

relacje między "r" a "l" - paradygmatyczne
relacje między "r" a "-ama"- syntagmatyczne

8. Jakie aspekty języka bada się w ramach fonetyki, a jakie w ramach fonologii?
Fonetyka bada głoski jako dźwięki, w całej ich złożoności i różnorodności, niezależnie od roli, jaką pełnią w danym języku. Natomiast fonologia bada głoski według tego, jak są kategoryzowane przez rodzimych użytkowników danego języka.

9. Omów użyteczność transkrypcji fonetycznych w nauce języka obcego.
Transkrypcja fonetyczna, z założenia, ma na celu ułatwienie uczącemu się opanowania poprawnej wymowy języka obcego. Odpowiednie symbole fonetyczne dobierane są tak, aby tworzyły jak najpełniejszy zestaw informacji o dźwiękowej warstwie słowa, który pozwoli uczącemu się na prawidłową jego wymowę. Jest to bardzo ważne gdyż ze złej wymowy mogą wyniknąć nieporozumienia, np. w języku angielskim: ship i sheep albo bitch i beach.

10.Na czym polegają i jakich jednostek językowych dotyczą opozycje dystynktywne i niedystynktywne w języku?
własności dystynktywne (=odróżniające) dźwięków mowy

opozycja fonologiczna – opiera się na opozycji artykulacyjnej i zachodzi między dwiema głoskami takimi, że podstawienie jednej za drugą w strukturze linearnej wyrazu pociąga za sobą zmianę znaczenia tej struktury linearnej; np. podstawienie [s] za [n] w strukturze linearnej wyrazu „pan” powoduje zmianę znaczenia otrzymanej w wyniku substytucji struktury -> „pas”. [i]FABIŚ - nie jest to do konca na temat jest to pytanie o opozycje dystynktywne i niedysty. lepsza na to odpowiedzia bedzie

Opozycja dystynktywna są to opozycje różnicujące znaczenia. Są one szczególnie ważne na poziomie dźwięków. Dystynktywna jest np. opozycja dźwięczności wobec bezdźwięczności pozwalająca odróżnić np. polskie pas-bas, tom-dom. p-b są w opozycji fonologicznej. [ZMIANA ZNACZENIA]

Opozycja niedystynktywna – np. w j. polskim opozycja między r przedniojęzykowym a
r tylnojęzykowym. [ZNACZENIE SIĘ NIE ZMIENIA]

11.Podaj definicję fonemu.
Fonem: (dwa sposoby definiowania)

1. wiązka cech dystynktywnych
2. zbiór głosek nie pozostających w opozycji fonologicznej; np. głoski [s] i [t] to elementy różnych fonemów w systemie dźwiękowym języka polskiego, natomiast [r] i r grasejowane to warianty tego samego fonemu

12.Czy można ustalić uniwersalny system fonologiczny dla wszystkich języków naturalnych? Dlaczego?
NIE! bo rola pojedynczych elementów dźwiękowych jest istotna dla znaczenia wyrazu (dźwięk wpływa na znaczenie). Kategorie dźwięków jednego języka niekoniecznie odpowiadają tym, które rozróżniają użytkownicy innnego języka. Np. Japończycy nie słyszą różnicy między dźwiękami „l” i „r” natomiast Polacy postrzegają je jako różne. Człowiek często nie potrafi rożróżnić fonemów isntniejących w innych językach. Opis systemu fonologicznego odwołuje się do konkretnego języka i jego dźwiękowej i polega w pierwszej kolejności na ustaleniu cech fonologicznie relewantnych z punktu widzenia komunikacji językowej, dalej ustaleniu inwentarza fonemów, ich dystrybucji, allofonii oraz fonotaktyki. Z definicji tej nie wynika, że system fonologiczny dla danego języka jest jeden jedyny. Często istnieje wiele sposobów zhierarchizowania segmentów danego języka. Różnice te wynikają z różnych założeń teoretycznych opisu, z wyróżnienia innych cech, z różnic w interpretacji na poziomie akustycznym/ artykulacyjnym, w końcu z tradycji.
21. Morf to minimalna jednostka językowa posiadająca znaczenie, która spełnia w systemie danego języka jedną z dwóch możliwych funkcji:
- funkcję referencyjną, dzięki której ma miejsce odniesienie do rzeczywistości pozajęzykowej
- funkcję gramatyczną, dzięki której zachodzą między wyrazami relacje wewnątrzjęzykowe (funkcja wykładników kategorii gramatycznych, afiksów słowotwórczych, spójników).

13. Wymień i zdefiniuj znane Ci kategorie morfów.
Morf - najmniejszy dający wydzielić się w tekście element językowy posiadający znaczenie (obiekt konkretny), reprezentowany przez ciągłą lub nieciągłą sekwencję głosek. Każdy morf jest reprezentantem jakiegoś morfemu (jest elementem morfemu).
Morfem – elementarna jednostka znakowa systemu językowego (obiekt abstrakcyjny), reprezentowana przez ciąg szeregów alternacyjnych;
zbiór homosignifikacyjnych morfów.

KATEGORIE MORFÓW

(I) Pierwiastek [= morf leksykalny]
(II) Afiks [= morf semiczny – syntaktyczny lub słowotwórczy]
- prefiks [= przedrostek; podgłówek, przepiękny, prababka...]
- sufiks [= przyrostek; pływalnia, dziadek, wysypisko...]
- infiks [frango „łamię” – fregi „złamałem” – fractus „złamany..]
- circumfiks [gefragt „pytany”, gesucht „szukany“...]
- transfiks [j. semickie]
(III) Temat (osnowa) [= pierwiastek + afiksy słowotwórcze]
(IV) Końcówka [sufiks, który jest morfem syntaktycznym]
(V) Przodówka [prefiks, który jest morfem syntaktycznym]
(VI) Przedimek (prepozycja) [morfy syntaktyczne swobodnie związane z pierwiastkiem, poprzedzające go: przy domu, do szkoły...]
(VII) Poimek (postpozycja) [morfy syntaktyczne luźno związane z pierwiastkiem, nastepujące po nim; as-asztal-alatt „pod stołem”, az-ut-mellett „obok drogi”...]

Morf stanowi realizację morfemu
Np. [leś-], [las-] to dwa różne morfy (mimo iż niosą to samo znaczenie)
[proś-]1, [proś-]2, [proś-]3 – również różne morfy (mimo identyczności brzmieniowej niosą różne znaczenie
(1) „prosi”, (2) „prosię”, (3) „prosie”
Morfem – zbiór morfów mających identyczne znaczenie i nie występujących w tym samym kontekście – por. formy gramatyczne czasownika „iść” [id-], [idź-], [sz-], [szed-]
Allomorfy to kontekstowo uwarunkowane warianty morfemu (np. [leć-, lec-, lat-, lot-])
morfonem – zbiór fonemów alternujących na danej pozycji w strukturze linearnej morfemu
allomorfy to warianty morfemu,
np.: na morfem [ręk-] składają się allomorfy
ŕ {[ręk-], [rąk-], [ręcz-], [ręc-]...}

14. Co to jest derywacja słowotwórcza?
DERYWACJA – dział słowotwórstwa analizujący zespół środków formalnych, będących wykładnikami stosunku motywacji słowotwórczej między wyrazem podstawowym (derywantem) a wyrazem pochodnym (derywatem). Leksemy pokrewne słowotwórczo (posiadające ten sam morf leksykalny) tworzą tzw. rodzinę wyrazów.

15. Co to jest złożenie wyrazowe? Wymień i zilustruj przykładami znane Ci rodzaje złożeń wyrazowych
ZŁOŻENIA WYRAZOWE
Rodzaje złożeń wyróżnione ze względu na strukturę (rozpatrywaną na podstawie budowy syntaktycznej odpowiadających im fraz):
- kopulatywne; żelazobeton (z żelaza i betonu), biało-czerwony (biały i czerwony), klubo-kawiarnia, beczkowóz, itp....)
- determinatywne
- dopełnieniowe; listonosz (ktoś, kto roznosi listy), woziwoda (ktoś, kto wozi wodę), bratobójca, mrówkojad, kulomiot, itp...
- przydawkowe (żywopłot, wielkolud, parowóz...)

Rodzaje złożeń wyróżniane ze względu na stosunek znaczenia złożenia w stosunku do sumy znaczeń morfów składowych:
- endocentryczne (chłopo-robotnik, południowowschodni...), których znaczenie pokrywa się z sumą znaczeń poszczególnych składników
- egzocentryczne (żółtodziób, krzywonos, Krzywousty, wiercipięta, stonoga...), których znaczenie wykracza poza sumę znaczeń elementów skladowych (np. żółtodziób to człowiek niedoświadczony w danej dziedzinie, a nie żółty dziób)

Złożenie wyrazowe (compositum) - wyraz złożony zawierający wykładnik kompozycji, wykazujący w strukturze dwa lub więcej trwale ze sobą połączonych morfów leksykalnych
np. parowóz, gazobeton, słowotwórstwo, światłoutwardzalny...
1) interfiks (łącznik) 2) + sufiks

17. Co to jest sieć radialna wyrazu?
Sieć radialna wyrazu - struktura posiadająca centrum semantyczne, złożona z różnych znaczeń tego samego wyrazu.

18. Wyjaśnij rolę metafory pojęciowej w rozbudowaniu sieci radialnej wyrazu.
Metafora pojęciowa - ujmowanie pewnej rzeczy w kategoriach innej rzeczy.

26. Scharakteryzuj styl naukowy w porównaniu ze stylem publicystycznym.
Styl naukowy – charakterystyczny dla dzieł specjalistycznych – podręczników, encyklopedii, publikacji naukowych, leksykonów itp. odznacza się precyzją w formułowaniu wypowiedzi. Brak elementów potocznych, figur artystycznego wyrazy, nacechowania emocjonalnego. Charakterystyczne terminy naukowe mogą wystąpić również bez jego udziału np. w esejach. Wiąże się to ściśle z jego funkcją, jaką jest "wypowiadanie zdań prawdziwych o rzeczywistości, wiodących umysł odbiorcy ku prawdziwemu poznaniu". Postulatem stylu naukowego jest więc jasność i dokładność przedstawiania rzeczywistości. W wypowiedziach naukowych przeważają wyrazy jednoznaczne, abstrakcyjne, brak natomiast wyrazów zabarwionych emocjonalnie oraz rozbudowanej synonimiki, mogącej zaciemnić sens wypowiedzi, utrudnić jej zrozumienie. Wiele jest terminów, często definiowanych w toku wypowiedzi; duży udział terminologii to podstawowa właściwość stylu naukowego. Brak w nim archaizmów i dialektyzmów, natomiast z natury rzeczy wiele tu neologizmów, związanych z nazywaniem nowych rzeczy i zjawisk, oraz wyrazów obcych i zapożyczonych, koniecznych w związku z międzynarodowym charakterem nauki. Składnia odznacza się dużym stopniem zintelektualizowania, dominują zdania złożone podrzędnie, i to wielokrotnie. Liczne są w tekstach naukowych tzw. wskaźniki nawiązania: w związku z tym...; wynika z tego, że...; po pierwsze,... po drugie... ; jak zostało powiedziane... itp. Nawiązania takie zwiększają spoistość wypowiedzi.
Wyróżniki:
- Poprawny pod względem gramatycznym;
- Zdania rozbudowane, najczęściej podrzędnie złożone – służą precyzyjnemu, ścisłemu i przejrzystemu wyrażaniu myśli;
- Słownictwo fachowe, specjalistyczne, terminy naukowe, bez znajomości których tekst jest nieczytelny;
- Funkcja poznawcza;
- Obecność wykresów, tabel, przypisów, cytatów, przejrzystość kompozycyjna (rozdziały, akapity);
- Brak środków artystycznych oraz nacechowania emocjonalnego;
- Dążenie do jednoznaczności i precyzji;
- Terminologia naukowa, symbole, wzory itp.;
- Język jest jednoznaczny.

Styl publicystyczny Funkcjonalna odmiana języka literackiego, styl stosowany w środkach masowego przekazu (prasie, radiu, telewizji). Ze względu na duże zróżnicowanie tematyczne, szeroki zakres zadań stawianych przed wypowiedziami tego typu oraz różnorodność stosowanych form s.p. ma wiele odmian, zbliżających się bądź do stylu naukowego, bądź do języka potocznego, a nawet do stylu artystycznego. Podstawowe zróżnicowanie przebiega między informacją, która w założeniu winna odznaczać się obiektywnością, ścisłością i zwięzłością, a wszelkimi formami komentarza, zorientowanego na prezentację opinii i ocen oraz na przekonanie odbiorców o ich słuszności. S.p. jest czynnikiem pośredniczącym między ośrodkami opiniotwórczymi a masowym odbiorcą oraz między różnymi grupami i środowiskami społecznymi. Cechuje go nastawienie perswazyjne, dążność do kształtowania opinii publicznej i oddziaływania na świadomość odbiorców ((-) propaganda, funkcja impresywna wypowiedzi), co określa właściwe mu słownictwo, konstrukcje składniowe, a przede wszystkim frazeologię. Posługuje się zwrotami o nacechowaniu wartościującym i emocjonalnym, konstrukcjami obrazowymi, sugestywnymi i dobitnymi sformułowaniami. Wykorzystuje nieraz środki mowy potocznej, np. utarte wyrażenia i zwroty, a także artystycznej, np. tropy i figury stylistyczne, które w jego obrębie szybko ulegają konwencjonalizacji, stając się utartymi formułami i szablonami stylistycznymi – etykietami zastępującymi nazywanie i opis. Por. artykuł, felieton, kronika tygodniowa, nowomowa, publicystyka, reportaż, style funkcjonalne.

27. Scharakteryzuj styl naukowy w porównaniu ze stylem potocznym.
Styl naukowy – charakterystyczny dla dzieł specjalistycznych – podręczników, encyklopedii, publikacji naukowych, leksykonów itp. Brak elementów potocznych, figur artystycznego wyrazy, nacechowania emocjonalnego. Charakterystyczne terminy naukowe mogą wystąpić również bez jego udziału np. w esejach.
Wyróżniki:
- Poprawny pod względem gramatycznym;
- Zdania rozbudowane, najczęściej podrzędnie złożone – służą precyzyjnemu, ścisłemu i przejrzystemu wyrażaniu myśli;
- Słownictwo fachowe, specjalistyczne, terminy naukowe, bez znajomości których tekst jest nieczytelny;
- Funkcja poznawcza;
- Obecność wykresów, tabel, przypisów, cytatów, przejrzystość kompozycyjna (rozdziały, akapity);
- Brak środków artystycznych oraz nacechowania emocjonalnego;
- Dążenie do jednoznaczności i precyzji;
- Terminologia naukowa, symbole, wzory itp.;
- Język jest jednoznaczny.

Styl potoczny – mówiona, nieoficjalna i najswobodniejsza odmiana języka, służąca do porozumiewania się w codziennych sprawach.
Wyróżniki:
- Obecność słownictwa nacechowanego emocjonalnie (zdrobnienia, zgrubienia), ekspresywnie,
- Stałe związki frazeologiczne,
- Występowanie licznych zaimków – ten, tu, ktoś, gdzieś itp.,
- Liczne powtórzenia,
- Swobodna składnia – zdania urywane, eliptyczne, wtrącone, równoważniki zdań, ograniczona liczba spójników, niemal nie występują zdania wielokrotnie złożone,
- Częste występowanie środków językowych służących funkcji fatycznej (nawiązanie i podtrzymanie kontaktu) np. formy wołacza.

28. Do jakich zjawisk odnosi się pojęcie „dialekt”, a jakie zjawiska określamy jako „socjolekty”?.
Dialekt – to odmiana języka ogólnonarodowego, używana na określonym obszarze głównie przez ludność wiejską, wyróżniającą się szczególnymi cechami , przede wszystkim fonetycznymi i leksykalnymi. W ramach poszczególnych dialektów występują różnego rodzaju odmiany terytorialne o mniejszym zakresie tzw. gwary.
( Przykład z życia wzięty: jeśli w grupie studentów pojawia się osoba z odległej części Polski – załóżmy ze Śląska – to kiedy używa słów: fandzolić, flauma, zouza. szlauch itd. Wtedy nad pozostałymi słuchaczami wyłania się zbiorowa ‘chmurka’ ze znakiem zapytania :] acha PS. I PREZENTY NA ŚWIĘTA PRZYNOSI DZIECIĄTKO !!!!!!!!! )
Językoznawcy stwierdzają występowanie na terytorium Polski pięciu podstawowych dialektów:
Mazowiecki:
-„mazurzenie” : capka (czapka), zaba (żaba), kos (kosz)
-twarda wymowa ‘l’ : lypa, dolyna, polytyka,
 Małopolski:
-„mazurzenie”;
-fonetyka międzywyrazowa udźwięczniająca (brad ojca, tag mało);
-przechodzenie wygłosowego „ch” w „k” (w tyk saniak, na tyk torak)
Wielkopolski:
-„labializacja” (góra, kłoza, łokno);
-dźwięczna wymowa „w” w wyrazach: swój, twardy, kwiat;
-udźwięczniająca fonetyka międzywyrazowa
Śląski:
-„mazurzenie” ( w części północnej);
-swoista realizacja ogólnopolskich samogłosek nosowych (widza ta noga wobec ponadregionalnego widzę tę nogę)
Kaszubski:
-stwardnienie „ś, ź ,ć , dź” (wymowa typu: sedzec, sostra, kosc)
-przejście miękkich „k” i „g” w spółgłoski zwarto-szczelinowe (taci, dłudzi)
-zanik „e” ruchomego (domk, końc, ost)

Pomimo, iż dialekty i gwary są charakterystyczne dla języka ludności wiejskiej, mogą również występować w skupiskach miejskich.
Gwara miejska to charakterystyczne cechy mowy mieszkańców (zwykle niewykształconych) danego miasta, wspólne z okolicznymi gwarami wiejskimi. Gwary miejskie zanikają w większym stopniu niż wiejskie. Do niedawna można było jeszcze mówić o gwarze warszawskiej czy lwowskiej.
W niektórych społeczeństwach powstają gwary miejskie, tworzące się poprzez wymieszanie się miejscowego języka z mową licznej ludności napływowej np. w wielkich miastach na całym świecie: Londyn, Nowy Jork, Nowy Orlean, Rio de Janeiro.

Socjolekty (gwary środowiskowe) to odmiany językowe związane z określonymi grupami społecznymi.
Odrębność socjolektów- na tle języka ogólnego – polega na używaniu pewnej ilości swoistego słownictwa i frazeologii, natomiast pozostałe elementy języka, takie jak fonetyka, fleksja, czy składnia, nie różnią się właściwie od standardowej odmiany języka (przyjmuje się, że w polszczyźnie można stwierdzić występowanie m.in. swoistej mowy śląskich górników, myśliwych, przestępców).
Przykłady:
mowa środowisk przestępczych wyróżnia się znaczną ilością swoistych wyrazów, frazeologizmów i odrębnych znaczeń jednostek językowych występujących w ogólnej odmianie języka, głównym celem jest jej niezrozumiałość dla osób spoza środowiska (szyfrowanie informacji)
odmiany języka grup ludzi o wspólnych zainteresowaniach; należących np. do zrzeszeń, klubów, towarzystw etc. Więzy łączące ludzi o wspólnych zainteresowaniach mogą być tak silne, że częste przebywanie w grupie i komunikowanie się związane z danym tematem może zaowocować wykształceniem się właściwości językowych typowych dla danego socjolektu.
-j. myśliwych : ‘powiatr’ -wiatr wiejący w kierunku tropionego zwierza; ‘suknia’ – skóra z sierścią
-j. muzyków jazzowych: ‘chorus’, ’fraza’, ‘swingowanie’, ‘blacha’ – sekcja inst.. blaszanych, ‘kocioł’ – zbiorowa improwizacja.
-j. brydżystów: ‘nadróbka’, ‘impas’, ‘bitka’
: ‘resetować’ ,-j. miłośników komputerów ‘kliknąć’
mowa zinstytucjowanych grup społecznych (żołnierzy, sportowców, uczniów). Członków tych grup łączy konieczność częstego przebywania w danym środowisku, a w związku z tym- wspólnota miejsca, działalności i celów. Cechą tych socjolektów jest zawartość w nich elementów językowych o dużym ładunku ekspresywnym, a co za tym idzie częste zmiany i odświeżanie różnego rodzaju określeń np. mowa (gwara) uczniów: gotowiec, przechlap, prysnąć, dzięcioł -kujon, łapanka, określenia na ndst.: pała, kapa, lanca, pawian, niezapominajka.

29. Co to jest regionalizm i jakiego aspektu języka może dotyczyć?
Regionalizmy – (prowincjonalizmy) to określone właściwości języka charakterystyczne na danym terytorium. To elementy dialektalne i gwarowe, które przedostały się do języka ogólnonarodowego. Mogą występować zarówna w dialektach, jak i w ponadregionalnej odmianie języka.
We współczesnej polszczyźnie do regionalizmów zaliczyć można :
- różną realizację miękkich fonemów wargowych (wymowa typu wjatr lub w`atr)
- ubezdźwięcznianie lub udźwięcznianie międzywyrazowe (jak najbardziej lub jag najbardziej)
- pewne regionalne swoistości
-leksykalne (kartofle i ziemniaki, borowik i prawdziwek, źrebak i źrebię)
-gramatyczne (mleć i mielić, Jasio i Jasiu)

Ich obecność w mowie użytkowników języka nie jest zjawiskiem niepożądanym, gdyż mieszczą się one w wariantywnej pod względem terytorialnym normie.

(-> w przeciwieństwie do dialektyzmów (określonych cech języka przeniesionych z dialektów i gwar do odmiany ogólnonarodowej), które to należą do elementów nie mieszczących się w normie języka ogólnego, a nieświadome wprowadzenie do języka dialektyzmów jest uznawane za brak umiejętności posługiwania się językiem) .

30. Co to jest norma językowa; jakie są kryteria poprawności językowej i na czym polega błąd językowy?
a.) sposób posługiwania się językiem uznany za powszechny;
b.) zasady posługiwania się językiem uznane przez wydawnictwa, wypowiedzi publiczne językoznawców i inne osoby, które uznajemy za autorytety w tej dziedzinie; sposób posługiwania się językiem przez wykształconą warstwę społeczeństwa uznany za poprawny, dopuszczalny lub wzorcowy.

W Polsce za wypowiedź poprawną uznaje się wypowiedź zgodną z normą w tym drugim znaczeniu. Norma językowa obejmuje takie zjawiska, jak: odmiana wyrazów, sposób ich łączenia, wymawiania, zapisywania itp.
Warto zauważyć, że normy językowe nie są sztywne. Wyróżniamy np. normę językową potoczną, która dopuszcza pewne odstępstwa od tego, co zwykło się uznawać za normę wzorcową. Dzieje się tak w przypadku, gdy w kontaktach nieformalnych używamy języka potocznego, a odstępstwo ułatwia komunikację (np. w środowisku profesjonalistów z danej dziedziny - tzw. norma profesjonalna) lub jest charakterystyczne dla jakiegoś regionu (norma potoczna regionalna). W środowisku lekarzy można zatem "zrobić badania na coś" zamiast "badania czegoś", dopuszczalne jest posługiwanie się neologizmami (np. zachorowalność) itp.

Niepoprawność językowa:
Tekst lub wypowiedź napisana niezgodnie z przyjętymi normami językowymi.

Błąd językowy:
Odstępstwo od normy językowej, wprowadzenie do wypowiedzi zmian, które mogą utrudnić jej zrozumienie.

Patykos

I uzupełnenie pytań, nadesłane przez Dorotę ;] Dorotka musisz sie zarejestrowac na forum, a potem juz tylko jedziesz z postami ^^

4.Wyjaśnij związek między pojęciami: forma znakowa, znaczenie, oznaczenie.
Znak symboliczny to określona forma, która symbolizuje lub zastępuje pojęcie(lub znaczenie), a to pojęcie odnosi się z kolei do całej kategorii elementów w świecie pojęciowym i doświadczanym. Relacje pomiędzy tymi trzema jednostkami przedstawia trójkąt semiotyczny.
Trójkąt semiotyczny stworzony został w 1923r. przez Odegna i Richardsa. Przedstawiona analiza należy do ogólnie przyjętych.
TRÓJKĄT SEMIOTYCZNY
Pojęcie lub znaczenie
B

B

A C
Symbol(forma) element świata pojęciowego
i doświadczanego
(desygnat, odniesienie)
oznaczenie(desygnat-łacińskie desygnatio
„określanie, oznaczanie”)

Model ten zakłada istnienie bezpośredniego, choć umownego, związku między A(formą) a B(pojęciem, znaczeniem) oraz między B(pojęciem, znaczeniem) i C(elementem świata pojęciowego i doświadczanego świata). Związek między A(formą) a C(elementem świata pojęciowego doświadczanego)nie jest natomiast bezpośredni, co symbolizuje przerywana linia od A do C.
16.Wymień, opisz i zilustruj przykładami relacje leksykalne oparte na podobieństwie znaczeniowymi na różnicy znaczeniowej.
1. Relacje leksykalne oparte na podobieństwie znaczeniowym:
a. synonimia i bliskoznaczność(wyrazy o identycznym lub podobnym znaczeniu,
mogące występować w tych samych lub różnych kontekstach wyrazowych, np.:
bogaty-zamożny, biedny-ubogi, ogromny-olbrzymi lub stanowiące warianty
stylistyczne lub środowiskowe danej jednostki leksykalnej, np.: palić[papierosy]-
jarać, zwariować -zbzikować)
2. Relacje leksykalne oparte na różnicy znaczeniowej:
a. antonimia(dwa wyrazy o przeciwnym znaczeniu odnoszą się do skrajnych wartości
pewnej skali, np.: zimny-ciepły, mały-duży, krótki-długi, bogaty-biedny)
b. komplenimia(dwa wyrazy nazywają jeden z dwóch typów obiektów należących do
pewnego zbioru, np.: kobieta-mężczyzna, chłopiec-dziewczynka)
c. konwersja (dwa wyrazy określają obiekty, czynności lub zjawiska powiązane relacją
niesymetryczną, np.: sprzedawać- kupować, rodzice-dzieci, przełożony-podwładny).
18.Wyjaśnij rolę metafory pojęciowej w rozbudowaniu sieci radialnej wyrazu.
Metafora pojęciowa opiera się na postrzeganym podobieństwie między dwiema rzeczami(np.: opisywanie gałęzi drzewa jako jego „korony” opiera się na postrzeganiu podobieństwa między ozdobą głowy monarchy a kształtem górnej części drzewa, co pozwala przenieść element terminologii atrybutów monarszych na zjawiska ze świata roślin).
Proces metaforyzacji jest to proces odpowiedzialny za tworzenie połączenia radialnego z centrum semantycznym jakiegoś wyrazu.
19.Wyjaśnij rolę metonimii pojęciowej w rozbudowaniu sieci radialnej wyrazu.
Znaczenia wyrazów rozmieszczane są wokół centrum kategorii znaczeniowej w wyniku działania czterech procesów. Pierwszym z nich jest metonimia pojęciowa (z greckiego meta „zmiana” oraz onoma „nazwa”), dzięki któremu znaczenie podstawowe słowa służy do określania części elementów pozostających w jakimś związku z desygnatem lub na odwrót- cały desygnat określany jest przez część elementów nim związanych .
20.Co to jest frazeologizm? Wymień i zdefiniuj typy frazeologizmów.
Frazeologizmy- utrwalone, stałe połączenia wyrazowe, których znaczenia nie da się wyprowadzić ze znaczeń i reguł łączenia składających się na nie wyrazów.
Rodzaje frazeologizmów:
- frazy(o budowie zbliżonej do zdania: jedna jaskółka wiosny nie czyni; kruk krukowi oka nie wykole)
- zwroty(których głównym członem jest czasownik: drzeć koty; dostać kosza; puścić farbę…)
- wyrażenia(których głównym członem jest rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek lub przysłówek)
21. Czym jest innowacja językowa i jakiego podsystemu języka może dotyczyć?
Innowacje językowe to nowe elementy w języku, pojawiające się na płaszczyźnie: fonetycznej, fonologicznej, morfologicznej, fleksyjnej, słowotwórczej, składniowej, leksykalnej, frazeologicznej. Są wprowadzane do języka na skutek takich czynników pozajęzykowych jak:
- rozwój cywilizacyjny(kultura, nauka, technika)
- kontakty różnojęzycznych społeczności(migracja ludności, mniejszości narodowe)
- dominacja polityczna, ekonomiczna, technologiczna
Innowacje językowe zwane są neologizmami.
Neologizm, czyli innowacja językowa – nowy element języka (wyraz, wyrażenie, forma gramatyczna, znaczenie lub konstrukcja składniowa), który może być uzasadniony i potrzebny, albo nieuzasadniony i niepożądany. Najczęściej powstają neologizmy leksykalne, czyli nowe wyrazy utworzone dla nazwania nowych przedmiotów i pojęć lub dla wyrażenia zróżnicowanego stosunku mówiących do tego, z czym się stykają”. (Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Ossolineum 1978).
Innowacja językowa dotyczy frazeologii.
22. W jaki sposób powstają neologizmy?
Neologizmy powstają na skutek:
1. wykorzystania rodzimych elementów językowych:
- poprzez tworzenie derywatów, czyli wyrazów pochodnych utworzonych zgodnie z regułami słowotwórczymi obowiązującymi w danym języku(np.: lot-lotnik)
- jako neologizmy semantyczne, których występowanie wiąże się z użyciem już istniejącego wyrazu w nowym znaczeniu(ząbek-ząbek czosnku), zjawisko związane z tworzeniem nowych znaczeń wyrazu(--> polisemia)
2. lub przejęcie jednostek leksykalnych z innych języków; może to przyjąć postać:
- kalki- przejęcia sposobu obrazowania, przetłumaczenia pojęcia(np.: polska nazwa części komputera mysz jest kalką jej angielskiego pierwowzoru)
- zapożyczenie- przejęcie formy brzmieniowej wyrazu z języka obcego wraz ze znaczeniem(np.: fran. affaire- pol. afera); często zapożyczeniom towarzyszy :
~ adaptacja fonetyczna wyrazu, czyli przystosowanie brzmienia do możliwości artykulacyjnych użytkowników języka, w którym dokonano zapożyczenia
~ zmiana(zredukowanie lub przesunięcie) znaczenia wyrazu w stosunku do zasięgu wyrazu w języku źródłowym

23. Czym jest zapożyczenie a czym kalka językowa?
- kalka językowa- przejęcia sposobu obrazowania, przetłumaczenia pojęcia(np.: polska nazwa części komputera mysz jest kalką jej angielskiego pierwowzoru)
- zapożyczenie- przejęcie formy brzmieniowej wyrazu z języka obcego wraz ze znaczeniem(np.: fran. affaire- pol. afera); często zapożyczeniom towarzyszy :
~ adaptacja fonetyczna wyrazu, czyli przystosowanie brzmienia do możliwości artykulacyjnych użytkowników języka, w którym dokonano zapożyczenia
~ zmiana(zredukowanie lub przesunięcie) znaczenia wyrazu w stosunku do zasięgu wyrazu w języku źródłowym
25. Scharakteryzuj styl artystyczny w porównaniu ze stylem potocznym.
Styl artystyczny, w odróżnieniu od stylu potocznego nastawiony jest na kreowanie wartości artystycznych, na zwracanie uwagi na formę(na skutek czego traci swą przezroczystość). W stylu potocznym bowiem nadawca i odbiorca nie zwracają uwagi na formę, ale wyłącznie na treść i znaki w komunikacji potocznej są przezroczyste. Styl artystyczny różni się również od potocznego sytuacjami, sytuacjami jakich jest stosowany. Styl artystyczny stosowany jest w ograniczonej kategorii sytuacji, natomiast styl potoczny jest powszechnie znany i stosowany w najszerszym zakresie sytuacji komunikacyjnych. Poza tym, styl artystyczny podatny jest na stylizację polegającą na wykorzystaniu w nim elementów innych odmian języka, gdzie w stylu potocznym występuje wiele stereotypów. Styl potoczny pozostaje w ścisłym związku z tzw. myśleniem potocznym, zdroworozsądkowym i jest kreatorem i kodyfikatorem potocznego obrazu świata zawartego w języku i odzwierciedla naiwne, potoczne wyobrażenie o świecie.